در پنجاه و هشتمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیتهای تبلیغی و ترویجی قرآن کریم، اجراییسازی برنامه جامع قرآن و فضای مجازی مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد تا اتحادیه موسسات قرآنی در اولویت اجراییسازی این سند باشد. بر همین اساس، مقرر شد این اتحادیه طی دو هفته آینده برنامههایی که در این سند ذکر شده و توان اجرای آنها را دارد، به کارگروهی که برای همین کار تشکیل شده، ارائه دهد.
به گزارش اتقان؛ به نقل از ایکنا، پنجاه و هشتمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیتهای تبلیغی ترویجی قرآن کریم عصر امروز چهارم اسفندماه به منظور بررسی سه پیشدستور و چهار دستور با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر اعضای این کمیسیون برگزار شد.
رونمایی از یک سند و دو مجموعه محتوای قرآنی
اولین پیشدستور این جلسه رونمایی از سند ملی توسعه وقف قرآنی بود. قبل از رونمایی از این سند، مهدی قرهشیخلو، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه به بیان توضیحاتی در مورد این سند پرداخت و گفت: اصل کار این سند در دوران رئیس قبلی مرکز امور قرآنی انجام شده است. این سند دارای چهار محور اصلی است و پنج راهبرد برای آن در نظر گرفته شده است. این راهبردها از طریق ۲۳ اقدام انجام خواهد گرفت.
قرهشیخلو با اشاره به اینکه برای این سند، ۲۴ چالش مطرح شده است، افزود: امیدواریم طی یک برنامه سه تا پنج ساله، به نصاب قابل قبولی در حوزه وقف قرآنی برسیم. در مجموع میزان موقوفات قرآنی حدود دو درصد کل موقوفات کشور است و پراکندگی زیادی از منظر نیت واقف دارد.
در ادامه، نوبت به دومین پیشدستور این جلسه رسید. در این بخش قبل از رونمایی از «محتوای آموزشی تولید شده در دورههای آموزشی ارتقاء دانش و مهارت تخصصی کارکنان حوزه تبلیغ و ترویج قرآن کریم»، حجتالاسلام والمسلمین مهدی اخوان صباغ، رئیس سازمان دارالقرآنالکریم که تدوینکننده این محتوا بوده است، به صورت وبیناری به بیان توضیحاتی پرداخت.
اخوان صباغ در این بخش گفت: در سازمان دارالقرآن از طرف کمیسیون مأمور شدیم تا یک سری طرحهای آموزشی را اجرا کنیم. این پروژه به خوبی انجام شد. خصوصیات این پروژه این است که در دو طرح آموزشی و تخصصی و تربیت کادر متخصص آموزش قرآن در سطح کارشناسان فعال قرآنی دولت و کارکنان دولت طراحی شده است. این دورهها به صورت منسجم طراحی مفصلی شده است. این طرحها در فازهای مختلف در فضای آموزش عمومی و تبلیغی و ترویجی قرآن کریم اجرا خواهیم کرد.
در ادامه این جلسه، به سومین پیشدستور که رونمایی از «مجموعه مطالعات و دورههای تخصصی طراحی شده توسعه نظام تبلیغ و ترویج قرآن کریم» که از سوی سازمان قرآنی دانشگاهیان جهاد دانشگاهی تدوین شده است، پرداخته شد.
در این بخش، ابتدا محمدمهدی عزیززاده، مدیر کل دبیرخانه کمیسیون توسعه فعالیتهای تبلیغی و ترویجی قرآن کریم در مورد این مجموعه، گفت: این مجموعه مخصوص خبرنگار و کسانی تدوین شده است که قصد دارند در حوزه رسانه قرآنی فعالیت کنند. این افراد طبیعتاً باید اشراف اطلاعاتی ویژهای نسبت به مجموعه فعالیتهای قرآنی کشور داشته باشند. سرفصلهای این مجموعه در قالب دروس رسمی تنظیم شده و انشاءالله پس از رونمایی به دستور دکتر وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در فهرست دورههای آموزشی معاونت قرآن و عترت قرار خواهد گرفت.
محمدحسین حسنی، رئیس سازمان قرآنی دانشگاهیان در این بخش به بیان نکاتی در مورد این مجموعه پرداخت و گفت: سازمان قرآنی دانشگاهیان و خبرگزاری ایکنا از سال گذشته سه پروژه از سوی کمیسیون تبلیغ و ترویج در اختیار گرفت که شامل تدوین سرفصلهای آموزشی و کتاب آموزش خبرنگار قرآنی و معارفی، آسیبشناسی و بازطراحی جشنوارههای فرهنگی و هنری قرآنی و طبقهبندی مشاغل فعالیتهای تبلیغی و ترویجی قرآن کریم بود. امروز برای رونمایی دو مجموعه ابتدایی حاضر هستیم و مجموعه سوم نیز آماده شده است، اما با توجه به اینکه دبیرخانه کمیسیون، اصلاحاتی به آن وارد دانست، متعهد هستیم تا قبل از پایان سال آن را آماده کنیم.
انقلاب رسانهای در حوزه تبلیغ دین در خارج از کشور
وی افزود: سازمان قرآنی دانشگاهیان مجموعهای از هشت مرکز قرآنی متفاوت است که خبرگزاری قرآن جزء مقدم و هسته اصلی این سازمان است و شاید بتوانم بگویم خبرگزاری بینالمللی، تنها رسانه بینالمللی جمهوری اسلامی است که در حال حاضر با ۱۹ زبان زنده دنیا، تولید محتوا میکند. یکی دیگر از مراکز سازمان قرآنی دانشگاهیان، مرکز مطالعات میانرشتهای قرآن کریم است. برای پژوهشکده میانرشتهای قرآن کریم مجوز اخذ کردهایم و احتمالاً تا چند ماه دیگر بتوانیم فعالیت این پژوهشکده را به طور رسمی آغاز کنیم.
مدیرعامل ایکنا تصریح کرد: بر اساس خروجی که از طرح اول گرفتهایم، آماده هستیم پروژهای را با عنوان مبلغین رسانهای قرآن کریم به صورت بینالمللی اجرا کنیم و محتوای آموزشی را در قالب پودمان ارائه دهیم تا بتواند مبلغینی که به ویژه در خارج از کشور تربیت میشوند، پودمانهای رسانهای را بگذرانند و به عنوان مبلغین رسانهای در نظر گرفته شوند. در پودمانها، مهارتهای رسانهای، مهارتهای فعالیت در فضای مجازی، خبرنویسی و تولید فیلم و … ارائه خواهد شد. این طرح بزرگی است که میتواند انقلابی رسانهای در حوزه تبلیغ دین در خارج از کشور ایجاد کند.
در ادامه مهدی گلدوزها، مدیر مرکز مطالعات میانرشتهای سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور نیز در این بخش به بیان توضیحاتی در مورد مجموعههای تدوین شده از سوی سازمان قرآنی دانشگاهیان پرداخت و گفت: اثر اول چهار عنوان سرفصلی داشت که شامل جزوه خبرنگاری قرآنی و معارفی، عکاسی حرفهای در رسانههای قرآنی، سواد رسانهای مدیران قرآنی و مدیریت رسانههای قرآنی است. ذیل این عناوین، سرفصلها تدوین شد و متناظر با هر کدام از این سرفصلها، مجموعاً ۲۸ منبع استخراج و معرفی شد.
وی افزود: خلل موجودی که در بحث منبع در حوزه خبرنگاری معارفی وجود داشت، باعث شد تا کتابی را با همین عنوان به عنوان منبع کمک آموزشی تدوین کنیم. اثر دوم به آسیبشناسی اختصاص داشت؛ ۱۹ جشنواره منتخب از سراسر کشور را شناسایی کردیم و مجموعاً ۳۷۰ مقوله از حوزه آسیبهای جشنوارهها استخراج شد که در حدود ۳۰ راهکار برای رفه این آسیبها ارائه شده و مدل شماتیک از حوزه بازطراحی از دل مصاحبهها استخراج شده است.
؛ در ادامه این جلسه از «سند ملی وقف قرآنی»، «محتوای آموزشی تولید شده در دورههای آموزشی ارتقاء دانش و مهارت تخصصی کارکنان حوزه تبلیغ و ترویج قرآن کریم» و «مجموعه مطالعات و دورههای تخصصی طراحی شده توسعه نظام تبلیغ و ترویج قرآن کریم» رونمایی شد.
تصویب آییننامه مناقشهبرانگیز
در بخش دیگری از این جلسه نوبت به اولین دستور یعنی «تصویب آییننامه ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور» رسید. این دستور در چند جلسه گذشته نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته و مورد مناقشه سازمان اوقاف و کمیته اعزام و دعوت از قاریان و حافظان قرآن کریم قرار گرفته بود. بندی که تا پیش از این محل مناقشه بود، «مصادیق اعزام» بود که قبلاً از سوی کمیته دعوت و اعزام انجام میشد، اما این اقدام در آییننامه جدید بر عهده ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور گذاشته شده بود. این مصوبه پس از طرح چندینباره در جلسات متوالی، سرانجام امروز و در جلسه پنجاه و هشتم به تصویب رسید و مصادیق اعزام همچنان بر عهده کمیته اعزام باقی ماند.
دومین دستور این جلسه نیز بررسی و تصویب اجراییسازی برنامه جامع قرآن و فضای مجازی بود. در این بخش، ابتدا عبدالهادی فقهیزاده، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به بیان تاریخچهای از این سند و رفت و برگشتهای آن برای اجرا پرداخت و گفت: این برنامه در فروردینماه سال ۹۸ به ما ابلاغ شد، اما اعلام شده بود که باید تأیید مرکز ملی فضای مجازی را نیز داشته باشیم. در خرداد همان سال، جلسهای برگزار شد و قرار شد بررسیها و پیشنهادات مشخصی داشته باشند و بعد آن را به ما ابلاغ کنند.
وی افزود: بیش از یک سال و سه ماه پیگیری مکرر انجام دادیم، اما ابلاغی صورت نگرفت. لذا به صورت غیررسمی از سوی شورای توسعه به ما گفته شد تا این برنامه را اجراییسازی کنیم. چون دو سال از تصویب آن در صحن شورا گذشته، مقرر شد مورد بازنگری قرار بگیرد. کار به جایی رسید که این برنامه با اصلاحات جدید همراه شده و در دسترس قرار گرفته است.
فقهیزاده بیان کرد: سال اجرای این سند از نظر ما در معاونت قرآن و عترت، آغاز ۱۴۰۰ خواهد بود و تمام اقدامات صورت گرفته جنبه مقدماتی دارد، انشاءالله با شروع اجراییسازی، شاهد اقدامات موثری در این زمینه باشیم. به گمان من تاکنون تأخیر زیادی نداشتهایم. با این وجود مجبور هستیم در اسفندماه تکلیف این سند مشخص شود تا از فرودینماه وارد کار اجرایی شویم.
در ادامه محمد خدادی، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مسئول کارگروه قرآن و رسانه به بیان گزارشی ار مراحل تدوین این برنامه پرداخت و گفت: این سند در سال ۹۱ در کارگروه قرآن و فضای مجازی تدوین شد. در سال ۹۴ ریاست این کارگروه به مرکز ملی فضای مجازی واگذار شد و ۳۵۰ نفر/ساعت کار کارشناسی بر روی سند صورت گرفت و در انتهای سال ۹۴ به تصویب رسید. این رفت و برگشتها به طور مرتب ادامه داشت.
وی افزود: مجموع تمام جمعبندیها منجر به این شد که تنظیم دیگری صورت بگیرد و برنامه اجرایی به کمیسیون ارائه شود. مسیر تصویب این سند از ابتدا تاکنون به این صورت بوده است.
آشنایی با سند قرآن و فضای مجازی
در ادامه، محمدمهدی عزیزاده، مدیرکل کمیسیون توسعه فعالیتهای تبلیغی و ترویجی قرآن کریم به ارائه اطلاعاتی در مورد این سند پرداخت و گفت: اجرایی شدن این برنامه به معنای تقسیم شدن و تبدیل به پروژه شدن آن است. این برنامه شامل ۳۳ پروژه است که یک هدفگذاری پنهان در پشت آن وجود دارد. این هدف این است که اگر بخواهیم موفق باشیم، باید تا پایان سال ۱۴۰۰ حداقل ۲۰ درصد فعالان قرآنی را به سطح جدی فعالیت مجازی برسانیم.
وی افزود: این برنامه ۶۵ مطالعه و تحقیق دارد که همه آنها منتهی به برنامه اجرایی است. همچنین در این برنامه باید ۳۳ گروه یا موسسه تشکیل یا حمایت ویژه شود و ۳۳ سامانه نیز راهاندازی یا حمایت ویژه شود. در این برنامه باید شش رویداد سالانه به رویدادهای قرآنی کشور با عنوان فضای مجازی در حوزههای مختلف اضافه شد. طولانیترین سند در مجموعه شورای توسعه این سند است که از شش سال پیش معطل اجراییسازی است.
در بخش دیگری از این جلسه، تعدادی از اعضا به بیان نظرات خود در مورد این سند پرداختند که مهمترین آنها به شرح زیر است.
– اشتباه بودن عنوان برنامه و نیز کلمه «اجراییسازی»
– مشخص نبودن موارد دربرگیری فعالیتهای قرآنی
– حضور داشتن دستگاههای مجری و دولتی در فهرست اجرای اقدامات
– حذف نگاه به دستگاهها در این برنامه و تکیه ویژه بر بخش مردمی
– اعلام فراخوان برای اجرای برنامهها و نه واگذاری به دستگاهها
– تشکیل یک کارگروه برای نظارت بر پیشبرد کار
– توجه ویژه به ظرفیت و توان دستگاههایی همچون صداوسیما و …
– نیاز به ایجاد زیرساخت قوی در این حوزه برای موسسات مردمی
– مجری تمام برنامههای تعریف شده دستگاههای دولتی هستند که نقشی در فضای مجازی ندارند.
– برنامههای تدوین شده منجر به اثر بخشی نمیشود.
– اثربخشی مبتنی بر خلاقیت مهمترین عنصر فعالیت در عرصه مجازی
– در فضای مجازی باید دنبال اقداماتی باشیم که دامنه گسترده اثرگذاری داشته باشد.
– دیده شدن دستگاههایی که کار خاص قرآنی انجام میدهند در اجرای برنامهها
– ماهیت فضای مجازی مردمی است و هر نوع فعالیت مجازی در زیرساخت مردمی معنا پیدا میکند.
در ادامه بررسی اجراییسازی برنامه جامع قرآن و فضای مجازی، عبدالهادی فقهیزاده، به جمعبندی پیشنهادهای مطرح شده پرداخت و گفت: عمده نظرات مطرح شده به دستگاههای مجری بود، لذا پیشنهاد میدهم بر اساس اقدام مبارک دولت دوازدهم نسبت به ادغام دو اتحادیه قرآنی کریم و شکلگیری اتحادیه واحد، اجرای برنامه جامع قرآن و فضای مجازی را به این اتحادیه واگذار کنیم و معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز ناظر اجرایی و محتوایی باشد و همه اعضای اتحادیه زیر نظر ناظر اجرایی و محتوایی به فعالیت بپردازند.
وزیر ارشاد ضمن تأیید پیشنهاد مطرح شده، گفت: این سند از سندهای کلیدی است و باید سریعتر به نتیجه برسد. باید سریعتر به مسیر رو به جهش فضای مجازی وارد شویم. یکی از نگاهها در ادغام اتحادیهها این بود که بتوانند نقشهای موثرتری ایفا کنند. پیشنهاد آقای فقهیزاده از این حیث میتواند مثبت باشد که برای عناوین شناخت بر روی موسسات وجود خواهد داشت و از سوی دیگر، تجربه مشترکی در این زمینه که میتواند در آینده نیز برای این نوع کارها ادامه داشته باشد، را شکل دهد. این نگاه تجربه خوبی خواهد بود و از این پیشنهاد استقبال خواهم کرد.
وی افزود: اتحادیه هم باید باید ارتباط پیوستهای داشته باشد که تجربه شیرینی شکل بگیرد. یکی از دلایلی که دوستان پیشنهاد مشارکت نهادها را میدهند، پای کار آوردن اعتبارات آن نهادها و مخلوط کردن با اعتبار کمیسیون است. بر اساس صحبتی که شد، حدود دو تا سه میلیارد تومان اعتبار کمیسیون برای سند میتواند وجود داشته باشد، اگر کمک شود، اعتبار دوساله به صورت یکساله پرداخت شود و دوستان هم سرعت به کار بدهند، میتوان با یک فرایند دو سویه به نتایج خوبی رسید
در ادامه علی سرابی پیشنهاد داد که سند تدوینشده در اختیار اتحادیه موسسات قرار بگیرد و پس از بررسی اعلام کند توان اجرای کدام یک از برنامهها را دارد. بر اساس این پیشنهاد، نهادهای دولتی نیز میتوانند در اجرای برخی برنامهها کمک داشته باشند.
در نهایت مقرر شد یک کارگروه نهاییسازی سند تعیین شود. این کارگروه در جهت آماده شدن سند برای اجرا تشکیل میشود. این کارگروه یک توانسنجی انجام دهد و مواردی که اتحادیه موسسات میتواند آن را انجام دهد و سایر موارد به دستگاهها واگذار شود.
در بخش پایانی بررسی این دستور، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: با توجه به اینکه اجرای سند باید از سال ۱۴۰۰ آغاز شود، اتحادیه در یک زمان دو هفتهای اولویتهایی که میتواند اجرا کند را به کارگروه اعلام کند و کارگروه نیز آن را مصوب تلقی کند. سایر موارد همین روشی که الان پیشنهاد شد، به صورت فراخوان بر عهده دستگاههایی که در این سند ذکر شده و دستگاههای دیگر که باید اضافه شود، واگذار شود. از لحاظ بودجه نیز تا همان نظر کارگروه یک برآورد بودجه صورت بگیرد و به تناسب توزیع بودجه اتفاق بیفتد.
عضویت وزارت بهداشت در کمیسیون تبلیغ و ترویج
در ادامه این جلسه به سومین دستور که عضویت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کمیسیون توسعه فعالیتهای تبلیغی و ترویجی قرآن کریم بود، پرداخته شد و این موضوع به تصویب اعضا رسید. این مصوبه برای تأیید نهایی باید در جلسه شورای توسعه فرهنگ قرآنی مطرح شود.