معاون مطالعات و برنامه‌ریزی شورای توسعه فرهنگ قرآنی در برنامه افق رادیو قرآن با تبیین وضعیت برنامه‌ریزی در حوزه قرآن، گفت: ما از حیث برنامه‌ریزی در حوزه قرآن و امور قرآنی پیشروترین حوزه در عرصه فرهنگ هستیم. همچنین مسئول کمیته طرح و برنامه اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت نیز بر لزوم به‌روزرسانی اسناد بالادستی در حوزه قرآن کریم تأکید کرد.
به گزارش اتقان، به نقل از ایکنا، برنامه افق رادیو قرآن بعدازظهر امروز، ۳۰ مهرماه با حضور رضا سلامت‌پناه، معاون مطالعات و برنامه‌ریزی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی و با اجرای کارشناسی جواد نصیری با موضوع برنامه‌ریزی در فعالیت‌های قرآنی به روی امواج این شبکه رادیویی رفت.
رضا سلامت‌پناه در ابتدای صحبت‌های خود در این برنامه با اشاره به اینکه بحث مدیریت بر یک مبنایی به عنوان مادر برنامه‌ریزی تلقی می‌شود، گفت: برنامه‌ریزی یکی از شئون مدیریت است و بنا بر اختلاف مکاتب، تعاریف متعددی در مورد آن وجود دارد. یکی از ایرادهایی که برخی به مدیریت می‌گیرند، این است که مدیریت هنوز نتوانسته است تعریف خود را مدیریت کند، این تحلیل ناظر به گستردگی حوزه مدیریت است. همین امر در مورد برنامه‌ریزی هم صدق می‌کند.
دو مقوله مهم در برنامه‌ریزی
وی با اشاره به اینکه برنامه‌ریزی دو مقوله بسیار مهم دارد، افزود: یکی از این مقوله‌ها تعیین و تشخیص هدف و مسئله دیگر ترسیم مسیر رسیدن به این هدف با استفاده از ابزار متعدد است، مهم‌ترین ابزار برای رسیدن به این هدف هم آمار، اطلاعات، دانستن ظرفیت‌ها، شناخت محیطی فعالیت و … است.
معاون مطالعات و برنامه‌ریزی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: برنامه‌ریزی یعنی اینکه ما هدف درست را انتخاب کنیم و سپس انتخاب مسیر و راه و روش درست و مناسب برای تعیین این هدف را داشته باشیم. یعنی ما ابتدا مطلوب را مشخص می‌کنیم و بعد مسیر را انتخاب می‌کنیم. برنامه‌ریزی می‌تواند در یک سازمان فواید جدی داشته باشد از بابت اینکه می‌تواند ما را از بسیاری از دوباره‌کاری‌ها پرهیز دهد. برنامه‌ریزی می تواند اطمینان ما را به کار افزایش دهد و هماهنگی و همکاری به ارمغان بیاورد. برنامه‌ریزی می‌تواند صرفه اقتصادی را به همراه بیاورد و حتی در مواقعی با آینده‌پژوهی گره بخورد.
فواید برنامه‌ریزی
سلامت‌پناه در ادامه در مورد فواید برنامه‌ریزی به داستانی تاریخی از خواجه‌نصیرالدین طوسی و هولاکو در مورد فواید راه‌اندازی رصدخانه اشاره کرد و گفت: همانطور که رصدخانه ما را از حوادث غیرمترقبه‌ای همچون خسوف و کسوف و … آگاه می‌کند تا برای ان تمهیدی بیندیشیم، برنامه‌ریزی هم حوادث غیرمترقبه را برای ما پیش‌بینی می‌کند و ما با استفاده از آن درگیر رویدادهای غیرمترقبه نمی‌شویم.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سؤال که برآیند فعالیت‌ها نشان می‌دهد در عرصه قرآنی با برنامه‌ریزی مدونی مواجه نیستیم، افزود: در حوزه قرآن برنامه‌ریزی داریم، اما به نظر می‌رسد دستگاه‌هایی که باید از آن برنامه‌ها تبعیت کنند تاکنون نیامده‌اند اعلام کنند که می‌خواهیم به این برنامه‌ها برسیم؛ با توجه به این عدم اعلام، چنین چیزی ناخودآگاه ترسیم شده است که در حوزه قرآن برنامه‌ریزی نداریم.
معاون مطالعات و برنامه‌ریزی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی تأکید کرد: ما از حیث برنامه‌ریزی در حوزه قرآن و امور قرآنی پیشروترین حوزه در عرصه فرهنگ هستیم و برای این امر، ادله و مصادیق بسیار زیادی وجود دارد.
وی با تأکید بر اینکه برنامه‌ریزی در کشور ما در بسیاری از حوزه‌ها به تفنن بدل شده است، گفت: برنامه‌ریزی در واقع به یک امر متفننانه تبدیل شده است. ما در حوزه دانش موزه‌داری بحثی به نام اصول نگاهداری اشیاء موزه‌ای در انبار داریم که می‌گوید اگر موزه جا نداشته باشد آن‌ها را در انبار نگهداری کنند. برنامه‌ریزی در ایران تبدیل به انبار موزه برنامه‌ریزی شده است. یعنی انباری داریم که بسیاری از برنامه‌ها و اسناد در آن انبار شده است و در روزهایی مثل روز برنامه‌ریزی از داخل این انبار بیرون می‌آیند و در موزه رسانه قرار می‌گیرند.
تدبیرهایی در اسناد برای تداوم اجرای برنامه‌ها در دوره‌های مدیریتی مختلف
سلامت‌پناه در ادامه در پاسخ به سؤالی در مورد دنبال نکردن برنامه‌های طراحی شده در دوره مدیران قدیمی از سوی مدیران جدید و نداشتن راهکاری برای این موضوع، گفت: تدبیر اینکه مدیر بعدی موظف باشد کارهای برنامه‌ریزی شده و تدبیر شده مدیر قبلی را انجام دهد، در نظام قرآنی تدبیر شده است اما واقعیت این است که نهادهای نظارتی و نگاه سیاسی به این حوزه باعث می‌شود این مسئله با چالش مواجه شود.
وی بیان کرد: ما در حوزه پارادایمیک اسنادی را داریم که هر دولت و هر مدیری باید در ذیل آن فعالیت کند. این باید کجا رعایت شود؟ آنجا که مجلس شورای اسلامی برنامه وزیر پیشنهادی را بررسی می‌کند، نماینده مجلس اولاً باید به این اسناد آشنا باشد و ثانیاً برنامه وزرا را بر اساس اسناد بالادستی تحویل بگیرد. ما اینجا چنین چیزی نداریم مهم‌ترین ساختار قرآنی ما در وزارت ارشاد است شما برنامه ارائه شده وزیر پیشنهادی در حوزه قرآن را نگاه کنید، برنامه‌ای که بعداً خودشان آن را کنار گذاشتند. با این وجود برنامه‌های ما در حوزه قرآن که مهم‌ترین و اهم آن منشور و اسناد منشور است، کاملاً روشن و شفاف است.
در بخش دیگری از این برنامه امیرحجت مرادی، مسئول کمیته طرح و برنامه اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت به صورت تلفنی به بیان نکاتی در این زمینه پرداخت.
به‌روز نبودن اسناد قرآنی
وی با اشاره به اینکه قالب برنامه‌ها و طرح‌هایی که ارائه می‌شود شاید با دانش امروز به‌روز نباشد، گفت: شاید بسیاری از برنامه‌هایی که ارائه می‌شود، مربوط به گذشته باشد لذا باید از نظر دانشی آن‌ها را به‌روزرسانی کرد. شاید یکی از دلایلی که نتیجه نمی‌گیریم، همین است.
مرادی با تأکید بر اینکه معمولاً مدیران ما و کسانی که در مسند قرار دارند هیچ پایبندی نسبت به آن چه تصویب شده است ندارند، افزود: این موضوع بخش مردمی را بسیار اذیت می‌کند. بر همین اساس در حال حاضر ما در اتحادیه کشوری در حال طراحی اسناد جدید برای خودمان هستیم که کاملاً هم متفاوت است. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که خودمان در بخش مردمی باید به یک چشم‌انداز برسیم.
مشکل اصلی امور قرآنی در حوزه برنامه‌ریزی
مسئول کمیته طرح و برنامه اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت با تأکید بر اینکه همه ما مشکل را می‌دانیم و کسی هم توجه نمی‌کند و پایبند نیست، اظهار کرد: مشکل این است که با یک تغییر مدیریت در دستگاه‌ها کلاً جهت‌گیری و چشم‌انداز برنامه‌ها متفاوت می‌شود، در حالی که ما باید تاکتیک‌ها را تغییر دهیم وگرنه افق و چشم‌انداز مشخص است.
وی اظهار کرد: این نشان می‌دهد در هیچ کدام از این حوزه‌ها عزم و اراده‌ای وجود ندارد و لذا بخش مردمی خود باید در این مورد تصمیم بگیرد و مسیر خودش را انتخاب کند، کاری که الان ما در اتحادیه کشوری انجام می‌دهیم و همین امروز به این نتیجه رسیدیم که خودمان برای خودمان برنامه‌ریزی مشخص داشته باشیم و تکلیف خودمان را مشخص کنیم.
مرادی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در برنامه افق رادیو قرآن بیان کرد: اسناد بالادستی باید به روزرسانی شود. خیلی از موارد آن عملیاتی نشده است اگر سند آموزش عمومی را جلو چشم خود بگذارید، متوجه می‌شوید بسیاری از کارهای آن باید تا سال‌های ۹۶ و ۹۷ اجرا می‌شد که البته نشده است. در جلسه اخیر کمیسیون آموزش عمومی بحث تربیت مدرس و معلم و … در حال برنامه‌ریزی بود، این در حالی است که هنوز مشخص نشده، در چه چهارچوبی باید مدرس و مربی و معلم تربیت شود.
امیدی به اصلاح نیست
مسئول کمیته طرح و برنامه اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت در پایان با تأکید بر اینکه هر جور نگاه می‌کنیم، امیدی به اصلاح سیستم دولتی و ساختار حکومتی در این حوزه نداریم، گفت: این البته ربطی به دولت‌ها ندارد، در همه دولت‌ها و سیستم‌ها مدیران قبلی با جهت‌گیری‌های خودشان و مدیران جدید با جهت‌گیری‌های خودشان کار کرده‌اند. ربطی هم به جهت‌گیری سیاسی ندارد، کلاً مسئولان ما به اسناد بالادستی با همه نقص‌هایی که این اسناد دارند، پایبند نیستند. این نشان می‌دهد ما با یک آشفتگی جدی در این حوزه روبرو هستیم و تا این آشفتگی برطرف نشود برنامه‌ها به سامان نخواهد رسید.
در ادامه این برنامه رضا سلامت‌پناه، معاون مطالعات و برنامه‌ریزی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگی قرآن به بیان برخی نکات دیگر پرداخت و گفت: وقتی صحبت از برنامه‌ریزی در امور قرآنی می‌شود، یعنی چه؟ یعنی نظام توسعه فرهنگ قرآنی که مجموعه‌ای متشکل از بخش‌های قرآنیِ نهادهای دولتی و عمومی و مردمی است، دارای حجم وسیعی از بخش‌ها و زیرمجموعه‌های متعدد است که نمی‌تواند بدون برنامه‌ریزی باشد.
وی افزود: به عنوان مثال اگر فقط در وزارت علوم و توابع آن را در نظر بگیریم، با دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، اعضای هیئت علمی پژوهشی و آموزشی، گروه‌های آموزشی و اعضای هیئت علمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و … مواجه هستیم. این خود به تنهایی یک طول و عرض بسیار وسیع است. در حوزه آموزش و پرورش، وزارت ارشاد و …. هم وضعیت به این ترتیب است. پس ما با مجموعه‌های بسیار وسیعی مواجه هستیم و نمی‌توانیم بگوییم در حوزه این ظرفیت‌ها و ساختارها بدون برنامه‌ریزی و سند کار کنیم و افراد ملاک قرار داده شوند.
در دام کلیدواژه به‌روزرسانی نیفتیم
دبیر مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به اینکه نباید در دام کلیدواژه به‌روزرسانی بیفتیم، گفت: به‌روزرسانی اسناد زمان نسبتاً مبسوطی را می‌طلبد. در حالی که من به‌روزرسانی را نفی نمی‌کنم اما باید مواظب باشیم در دام مدیرانی که تعهدیبه وظایف ندارند و به دنبال به‌روزرسانی هستند، نیفتیم.
سلامت پناه در ادامه در پاسخ به این سؤال که حلقه مفقوده بحث برنامه‌ریزی در حوزه قرآنی کجاست، گفت: ما یک مجموعه‌ای از برنامه‌های دقیق قرآنی داریم که با اسناد پشتیبانی متعددی، حمایت می‌شوند. این برنامه‌ها خلق‌الساعه نبوده بلکه ماحصل خرد جمعی و دانش قرآنیان کشور بوده است. این برنامه‌ها محیطی است که ذیل آن یک سه ضلعی وجود دارد که یک طرف آن سازمان برنامه است، ضلع دیگر دستگاه‌ها و ضلح سوم هم نهادهای نظارتی هستند. این سه ضلع به صورت جدی ورود نکرده‌اند و لذا نسبت به این موضوع از این سه ضلع گلایه وجود دارد.
